Obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowej dotyczącej cen transferowych stanowi ważne ale i trudne do wykonania zadanie wynikające ze współczesnych regulacji prawa podatkowego.
Zarówno polskie, jak i innych krajów, regulacje podatkowe obligują podatników do ustalania cen oraz pozostałych warunków transakcji z podmiotami powiązanymi oraz podmiotami pochodzącymi z rajów podatkowych w taki sposób aby odzwierciedlały ceny i warunki rynkowe. Oferujemy naszym Klientom wdrożenie w ich firmach profesjonalnie opracowanej dokumentacji podatkowej cen transferowych, która spełni wymogi prawa oraz zabezpieczy ich przed negatywnymi konsekwencjami skarbowymi.
W celu wyeliminowania wpływu specjalnych warunków na transakcje między podmiotami powiązanymi kraje członkowskie OECD przyjęły zasadę "arm"s length principle", która może być tłumaczona jako zasada ceny rynkowej. Zasada ta jest międzynarodową normą, którą uzgodniły kraje OECD i która jest stosowana do określenia cen transferu dla celów podatkowych. Artykuł 9 Modelowej Konwencji Podatkowej w ustępie 1 wyraża zasadę cen rynkowych w następujący sposób: "Jeżeli stworzono lub narzucono warunki między dwoma przedsiębiorstwami, dotyczące ich stosunków handlowych lub finansowych, różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne przedsiębiorstwa, wówczas wszelkie zyski, które osiągnęłoby jedno z przedsiębiorstw bez tych warunków, ale z powodu tych warunków nie osiągnęło, mogą być uznane za zyski tego przedsiębiorstwa i odpowiednio opodatkowane".
Zastosowanie zasady cen rynkowych przy określaniu cen transferowych sprowadza się do porównania transakcji między podmiotami powiązanymi - z porównywalnymi transakcjami między podmiotami niezależnymi w porównywalnych okolicznościach, gdzie członkowie grupy są traktowani raczej jako działające odrębnie jednostki, niż jako nierozdzielnie części jednej firmy.
Bardzo poważną przeszkodą przy stosowaniu zasady cen rynkowych jest często trudność w zdobywaniu informacji na temat transakcji porównywalnych. Dostęp do takich informacji może być poufny lub mogą one w ogóle nie występować.
Zastosowanie zasady cen rynkowych polega na dokonaniu porównań warunków transakcji między podmiotami powiązanymi (transakcje kontrolowane) z warunkami takich transakcji między podmiotami niezależnymi (transakcje niekontrolowane). Porównuje się zatem warunki i okoliczności transakcji kontrolowanych z transakcjami niekontrolowanymi.
Zgodnie z wytycznymi OECD, za porównywalne uważa się takie transakcje, w których żadna z ewentualnych różnic między porównywalnymi transakcjami lub między podmiotami zawierającymi te transakcje nie mogłaby wpłynąć znacząco na cenę przedmiotu transakcji, oraz możliwe jest dokonanie takich racjonalnych poprawek, które wyeliminują jakikolwiek wpływ tych różnic. Przy dokonywaniu porównań warunków transakcji należy więc pamiętać, aby wziąć pod uwagę wszystkie istotne różnice między porównywalnymi transakcjami bądź przedsiębiorstwami.
Zagadnienie cen transferowych jest dzisiaj najbardziej skomplikowanym zagadnieniem na gruncie prawa podatkowego. W przypadku badania cen transferowych uwarunkowania gospodarcze oraz złożoność współczesnych transakcji międzynarodowych powodują, że nie istnieją uniwersalne i sztywne reguły postępowania. Podstawowe znaczenie ma wszechstronna ocena stanu faktycznego, indywidualne podejście do każdego przypadku.
Zróżnicowanie cen nominalnych tych samych świadczeń gospodarczych, wykonywanych dla podmiotów powiązanych i niepowiązanych, nie musi oznaczać, że podmioty stosują ceny nierynkowe. Jednakże dla uzasadnienia cenotwórczego charakteru czynników wpływających na zróżnicowany poziom cen, należy ich zastosowanie odpowiednio udokumentować.
Mnogość i różnorodność występujących sytuacji gospodarczych sprawia, że trudno jest przewidzieć, a nawet wymienić wszystkie czynniki, które mogą wpływać na cenę transakcji. Jest to katalog otwarty i potencjalnie każda transakcja uwzględniająca pewne specyficzne warunki może dodać kolejną pozycję w tym katalogu.
Zadaniem dokumentacji nie jest przedstawienie pełnej analizy cen transferowych, zawierającej ocenę porównywalności transakcji z podmiotami powiązanymi z transakcjami dokonywanymi przez podmioty niezależne. Obowiązek dokonania takiej oceny (w tym również zebranie stosownych danych porównawczych) spoczywa na organach podatkowych, a nie na podatniku. W szczególności w ramach obowiązku dokumentacyjnego podatnicy nie są zobowiązani do wykazania, że stosowane przez nich ceny są cenami rynkowymi.
Wprowadzenie obowiązku sporządzania dokumentacji podatkowej zgodnie z art. 9a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie oznacza, że ciężar dowodu przestaje spoczywać na organach podatkowych. Organy te nadal są zobligowane przez art. 11 wymienionej ustawy do udowodnienia, że cena transakcyjna ustalona przez podatnika odbiega od ceny rynkowej, co jest warunkiem koniecznym do określenia dochodu podatnika w drodze oszacowania w wysokości innej niż ustalona przez strony transakcji. Brak dokumentacji podatkowej, wymaganej przez art. 9a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie stanowi więc przesłanki do oszacowania dochodu podatnika na podstawie art. 11 tej ustawy.
Jeżeli podatnik dokonał ustalenia wartości rynkowej przedmiotu transakcji w oparciu o metodę lub metody wskazane w ustawie i przedstawi organom podatkowym dokumentację zawierającą dane wymagane w myśl przepisów art. 9a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a rzetelność i obiektywność przedstawionych danych nie budzi uzasadnionych wątpliwości, organy te dokonują ustalenia wartości rynkowej przedmiotu takiej transakcji stosując metodę przyjętą uprzednio przez podatnika, chyba, że użycie innej metody, w świetle obowiązujących przepisów oraz posiadanych danych, jest w sposób oczywisty bardziej właściwe. Dokumentacja cen transferowych stanowi dowód w postępowaniu podatkowym a ponadto chroni podmiot przed zastosowaniem sankcyjnej 50 % stawki podatkowej od kwoty ewentualnego podwyższenia dochodu do opodatkowania. Sporządzenie dokumentacji cen transakcyjnych chroni podatnika przed sankcjami wynikającymi z ustawy Kodeks karny skarbowy oraz ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych.
Nowelizacja Ordynacji podatkowej wprowadza od dnia 1 stycznia 2006 r. nową instytucję. Firmy powiązane ze sobą kapitałowo mogą występować o zawarcie, za niemałą opłatą (5.000zł –200.000zł), z administracją podatkową wiążącego porozumienia w sprawach ustalania cen transakcyjnych między podmiotami powiązanymi, w którym oficjalne i trwale akceptuje ona stosowanie przez podatników metody ustalania tych cen (rozdział II a O.p.).
Dzięki temu firmy powiązane uzyskują pewność, że w przyszłości przyjęte przez nie metody ustalania cen w łączących je transakcjach nie zostaną zakwestionowane przez administrację podatkową.
Organem właściwym w sprawach porozumień dotyczących ustalania cen transakcyjnych będzie Minister Finansów. Postępowanie prowadzone będzie w trybie postępowania podatkowego zakończonego wydaniem decyzji w sprawie porozumienia. Porozumienie można zawrzeć na okres trzech lat, z możliwością przedłużenia na następne trzy lata.
Decyzja w sprawie porozumienia będzie mogła być wydana tak w stosunku do transakcji, które dopiero mają zostać dokonane, jak i dla transakcji, które zaczęto realizować przed złożeniem wniosku.
